สามพันโบกแต่เดิมเป็นชั้นทรายที่สะสมตัวเป็นชั้นหนาตามท้องน้ำโบราณในช่วง 110 ล้านปีที่ผ่านมา ต่อมาเมื่อประมาณ 55-30 ล้านปี ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลกทำให้แผ่นดินอีสานซึ่งแต่เดิมเป็นราบกว้างใหญ่ได้ยกตัวขึ้นเป็นราบสูงโคราชและเกิดการคดโค้งของชั้นหินโดยทั่วไป จากนั้นได้เกิดรอยแยกขนาดใหญ่ทำให้เกิดแม่น้ำโขงในปัจจุบันไหลผ่านพื้นที่สามพันโบก และด้วยปัจจัยทางภูมิประเทศที่เหมาะสม นั่นคือแนวชั้นหินบางส่วนได้ขวางทางน้ำ ทำให้เกิดลักษณะของน้ำวน ดังนั้นเมื่อถึงฤดูน้ำหลาก แม่น้ำโขงที่มีพลังรุนแรงได้พาเอาเม็ดกรวดหรือก้อนหินขนาดใหญ่มาด้วย เม็ดกรวดทรายดังกล่าวถูกบังคับด้วยทิศทางของน้ำใหหมุนวนซ้ำๆ อยู่ในแอ่งเล็กๆจำนวนมากบนผิวหน้าของแก่งหิน นานหลายฤดูกาลเข้าการขัดสีดังกล่าว ก็ทำให้แอ่งเดิมขยายและลึกเว้าจนเป็นรูปโบกดังที่เห็นในปัจจุบัน

ในภาพถ่ายจากดาวเทียมไทยโชตภาพนี้แสดงให้เห็นถึงแนวสันเขาปรากฏเป็นสีเขียวเข้มทอดตัวมาจากประเทศลาว โดยมีแม่น้ำโขงไหลผ่าน ด้วยพฤติกรรมของแม่น้ำที่กัดเซาะแล้วพัดพาสิ่งต่างๆไปกับสายน้ำจึงทำให้แนวชั้นหินปรากฏเด่นชัดเป็นแก่งหินกลางลำน้ำโขง ซึ่งภาพนี้เป็นหลักฐานทำให้เราเห็นว่าหินบริเวณสามพันโบกนั้นเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาดังกล่าว จึงให้เกิดความหัศจรรย์ของธรรมชาติ ณ จุดนี้นี่เอง

ที่มา กรมทรัพยากรธรณี และ GISTDA