เขาปลายบัดเป็นภูเขาไฟแบบลาวาโดมอยู่ห่างจากภูเขาไฟพนมรุ้งลงไปทางใต้ประมาณ 5 กิโลเมตร ลาวาไหลแผ่ปกคลุมพื้นที่ประมาณ 30 ตารางกิโลเมตร ช่องประทุภูเขาไฟอยู่เกือบกึ่งกลางของเนินภูเขาไฟ มียอดเนินสูงสุดประมาณ 295 เมตร จากระดับทะเลปานกลาง รูปร่างของเนินภูเขาไฟเป็นรูปเกือบกลมมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 กิโลเมตร รูปร่างของช่องปะทุภูเขาไฟเป็นรูปเกือกม้า ของช่องปะทุถูกเซาะเป็นร่องลึกและมีทางระบายน้ำออกไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ เนินยอดภูเขาไฟลูกนี้สูงจากที่ราบโดยรอบประมาณ 80 เมตร ช่องปะทุภูเขาไฟมีความกว้างประมาณ 200 เมตร

บริเวณยอดภูเขาไฟมีปราสาทหินทรายศิลปะขอมสร้างสมัยใกล้เคียงกับปราสาทหินพนมรุ้ง สภาพปรักหักพังเหลือแต่ฐานและกรอบประตูผนังของปรางค์ประธาน ภายในองค์ปรางค์มีหลุมลึกแสดงร่องรอยการขุดหาสมบัติ พบชิ้นส่วนของโบราณสถานแตกกระจายอยู่ทั่วไป

คำว่า “ปลายบัด” แปลว่า ยอดด้วนหรือยอดหาย ชาวบ้านท้องถิ่นเดิมเรียกภูเขาไฟลูกนี้ว่า “ไปรบัค” คำว่า “ไปร” เป็นคำภาษาเขมรแปลว่า “ไร่-นา”

ที่มา หนังสือธรณีสัณฐานประเทศไทยจากห้วงอวกาศ