อ่าวคุ้งกระเบนมีรูปร่างคล้ายปลากระเบน อยู่ที่ชายฝั่งทะเลตะวันออกของอ่าวไทย บริเวณ จ.จันทบุรี ปากอ่าวเปิดออกสู่ทะเลทางตะวันตก มีเขาหินทรายอยู่ปากอ่าว ตอนเหนือเรียกว่า แหลมหินชัน ตอนใต้เรียกว่าเขาคุ้งกระเบน ด้านหลังอ่าวทางตะวันออกมีภูเขาปิดกั้นเป็นแนวยาวระหว่างอ่าวคุ้งกระเบนและอ่าวนก  เขาคุ้งกระเบนซึ่งอยู่ที่ปากอ่าวด้านใต้ตั้งอยู่ที่ปลายแหลมหาดเสด็จมีสันทรายเชื่อมต่อกับแผ่นดินปิดกั้นอ่าว เป็นธรณีสัณฐานแบบสันดอนเชื่อมเกาะ เกิดจากการก่อตัวของตะกอนทรายชายหาดโดยคลื่นและกระแสน้ำชายฝั่งยื่นออกมาจากแผ่นดินบริเวณหาดเสด็จ จนไปเชื่อมกับเกาะซึ่งเป็นคุ้งกระเบนอยู่ที่ปลายแหลมในปัจจุบัน

ภายในอ่าวคุ้งกระเบนในภาพจากดาวเทียมเห็นชายฝั่งมีป่าชายเลนขึ้นเป็นแนวสีเขียวแกมดำและหลังแนวป่าชายเลนเป็นบริเวณที่ลุ่มราบน้ำขึ้นถึง ใช้เป็นบริเวณเพาะพันธุ์สัตว์น้ำ ในอดีตขอบอ่าวอยู่ลึกจนสุดเขตที่ลุ่มราบน้ำขึ้นถึง เมื่อระดับน้ำทะเลลดต่ำลงแนวชายฝั่งจึงเลื่อนตัวออกมาที่แนวสีเขียวแกมดำซึ่งเป็นเขตป่าชายเลน

ที่มา : ธรณีสัณฐานประเทศไทยจากห้วงอวกาศ
รวบรวมเนื้อหาโดย ณัฐพล สมจริง